Evolutie: Feiten en Misvattingen
Evolutie bewijst dat verandering de enige constante is.
Veel gehoorde geluiden uit de samenleving
Misverstand over evolutie.
Deze uitspraak is vaak gebaseerd op een verkeerde interpretatie van "survival of the fittest". In de evolutietheorie betekent "fittest" niet per se "de sterkste" in fysieke zin, maar "degene die het best is aangepast aan zijn omgeving". Het kan dus ook gaan om slimheid, samenwerking, snelheid, camouflage, of zelfs empathie.
Misvatting over gemeenschappelijke voorouders.
De evolutietheorie stelt niet dat mensen "van apen afstammen", maar dat mensen en apen een gemeenschappelijke voorouder delen. Dus mensen en moderne apen (zoals chimpansees) zijn elk een aparte tak van die evolutionaire boom.
Misverstand over het woord ‘theorie’.
In het dagelijks taalgebruik betekent ‘theorie’ iets als een speculatie of gok. In de wetenschap betekent het een goed onderbouwde verklaring voor een verschijnsel, gebaseerd op bewijs en observaties. De evolutietheorie is een van de meest goed onderbouwde theorieën in de biologie.
Spanning tussen religie en wetenschap.
Sommige mensen denken dat je niet in evolutie kunt geloven als je religieus bent. Veel religieuze mensen en stromingen (zoals de katholieke kerk) accepteren echter de evolutietheorie, en zien geen tegenstelling met geloof. Het idee van ‘theïstische evolutie’ is daar een voorbeeld van.
Onbegrip over evolutionaire vertakkingen.
Deze vraag gaat ervan uit dat de mens zich verder heeft ontwikkeld dan de aap, maar dat is een verkeerde voorstelling. Mensen en apen zijn beide geëvolueerd vanuit een gemeenschappelijke voorouder, en apen hebben zich in hun eigen richting aangepast.
Verwarring tussen beschrijving en voorschrift.
Evolutie beschrijft hoe soorten zich ontwikkelen in de natuur; het zegt niets over hoe mensen zich moreel zouden moeten gedragen. Dat iets in de natuur gebeurt, betekent niet dat het een morele richtlijn is. (Denk aan de 'natuurlijke drogreden'.)
Gebrek aan kennis van bewijs.
Er is enorm veel bewijs voor evolutie: fossielen, genetica, morfologie, embryologie en directe observaties van evolutionaire veranderingen bij bijvoorbeeld bacteriën of insecten. In de wetenschap wordt vrijwel unaniem erkend dat evolutie een feit is.
De belangrijkste punten van de Evolutietheorie
Wat is evolutie?
Evolutie is het proces waarbij levende organismen over vele generaties veranderen en zich aanpassen aan hun omgeving. Dit gebeurt door natuurlijke selectie: organismen met e igenschappen die gunstig zijn voor overleving en voortplanting hebben meer kans om hun genen door te geven aan volgende generaties.
4 pijlers
- Genetische variatie:
Binnen een soort bestaan er verschillen tussen individuen door mutaties en genetische recombinatie. - Natuurlijke selectie:
Organismen met voordelige eigenschappen overleven vaker en krijgen meer nakomelingen. - Erfelijkheid:
Deze voordelige eigenschappen worden doorgegeven aan volgende generaties. - Tijd:
Deze veranderingen gebeuren geleidelijk over vele generaties.
Wat zeggen tegenstanders over de Evolutietheorie
Tegenstanders van evolutie hebben verschillende argumenten,
waarbij de meeste uit religieuze of ideologische overtuigingen
komen.
Hier zijn hun belangrijkste argumenten:
Veel creationisten geloven in een letterlijke interpretatie van religieuze teksten. Ze stellen dat God alle soorten direct heeft geschapen zoals ze nu zijn. Ze verwerpen het idee dat soorten kunnen veranderen of een gemeenschappelijke voorouder hebben.
Aanhangers hiervan stellen dat de complexiteit van het l even te groot is om door natuurlijke processen te zijn ontstaan. Ze wijzen op complexe organen zoals het oog of ingewikkelde biochemische processen, en beweren dat deze een intelligent ontwerper vereisen.
Sommige critici wijzen op gaten in het fossielenbestand. Ze stellen dat als evolutie waar zou zijn, er veel meer tussenvormen gevonden zouden moeten zijn.
Sommigen beweren dat de kans op het spontaan ontstaan van complexe moleculen en levensvormen te klein is om mogelijk te zijn.
Sommige tegenstanders vrezen dat acceptatie van evolutie leidt tot moreel verval of sociaal darwinisme.
Wat zegt de wetenschap over de Evolutietheorie
De wetenschappelijke gemeenschap heeft deze argumenten uitvoerig onderzocht en weerlegd met bewijs uit verschillende vakgebieden zoals genetica, paleontologie, vergelijkende anatomie, embryologie en moleculaire biologie. Het fossielenbestand wordt bijvoorbeeld steeds completer met nieuwe vondsten van tussenvormen, en moleculair onderzoek bevestigt de verwantschap tussen soorten.
Evolutie: een vaststaand feit
Evolutiebiologie wordt door wetenschappers gezien als een goed onderbouwde theorie die continu wordt getest en verfijnd met nieuwe ontdekkingen en inzichten.
Over Evolutie en Soorten
Variaties
Evolutie opereert niet op het niveau van strikt afgebakende soorten, maar op genetische variaties binnen populaties.
Indeling
De menselijke taxonomie classificeert organismen in soorten, een concept dat functioneel en pragmatisch is binnen een beperkte tijdsperiode.
Momentopname
Dit komt omdat de menselijke waarneming slechts een momentopname vormt binnen het continue proces van evolutionaire verandering. De variaties die binnen deze tijdspanne worden waargenomen, worden op basis van biologische en genetische kenmerken als afzonderlijke soorten benoemd.
Stamboom Homo sapiens
Eencelligen met celkernen, waaruit alle dieren, planten en schimmels zijn geëvolueerd.
Eukaryoten verschenen ongeveer 1,6 tot 2,1 miljard jaar geleden.
Groep van meercellige organismen met gespecialiseerde weefsels.
De Animalia verschenen 800 tot 600 miljoen jaar geleden, tijdens het Neoproterozoïcum.
Dieren met een ruggenstreng, waaronder zoogdieren, vogels, reptielen, enz
De eerste Chordata verschenen ongeveer 530 miljoen jaar geleden, tijdens de Cambrische explosie.
Wezens die hun jongen zogen, inclusief primaten, walvissen, honden, enz.
De eerste Mammalia (zoogdieren) verschenen ongeveer 225 miljoen jaar geleden, tijdens het Late Trias.
De groep waartoe apen, mensapen en mensen behoren.
De eerste Primaten verschenen ongeveer 55 tot 66 miljoen jaar geleden, kort na het uitsterven van de dinosauriërs.
Bestaat uit gorilla’s, orang-oetans, chimpansees en mensen.
De Hominidae (mensachtigen) verschenen ongeveer 15 tot 20 miljoen jaar geleden.
Bestaat uit gorilla’s, orang-oetans, chimpansees en mensen.
De Homininae (een onderfamilie binnen de Hominidae) verschenen ongeveer 8 tot 10 miljoen jaar geleden.
Het geslacht van de mensachtigen, met uitgestorven soorten als Homo erectus en Homo neanderthalensis.
De eerste soorten binnen het geslacht Homo verschenen ongeveer 2,8 tot 2,5 miljoen jaar geleden in Afrika.
Homo sapiens verscheen ongeveer 300.000 jaar geleden in Afrika.
De moderne mens, de enige overlevende soort van het geslacht Homo.
Hier een portret van de vroege, de huidge en de toekomstige Homo sapiens.
Homo artificials
Mogelijk evolueert de Homa sapiens in de Homo artificialis. Ooit zullen de precessen in de hersnen doorgrond worden en gekopieerd naar de kunstmatige mens.
Meer leren over Kritisch Denken?
Bekijk ook andere kritische geluiden in ons Blog