Over gewicht: een onderwerp waar je niet over uitgesproken raakt

• Te veel calorie-inname (grote porties, veel bewerkt voedsel, frisdrank, snacks)
• Te weinig lichamelijke activiteit (zittend werk, weinig beweging)
• Slaaptekort (verstoort hormonen die honger en verzadiging regelen)
• Stress en emotie-eten
• Onregelmatige eetpatronen

• Erfelijke aanleg: sommige mensen hebben een genetische neiging om sneller vet op te slaan.
• Stofwisseling: verschillen in basaal metabolisme (energieverbruik in rust).
• Hormonale invloeden: o.a. leptine-, insuline-, en schildklierhormonen.
• Leeftijd: met ouder worden vertraagt de stofwisseling.

• Medicijngebruik (bijv. antidepressiva, corticosteroïden, antipsychotica).
• Ziekten zoals hypothyreoïdie, PCOS, of Cushing-syndroom.
• Slaapapneu en andere aandoeningen die energieverbruik beïnvloeden.

• Voedselaanbod: overal goedkoop, calorierijk eten beschikbaar.
• Marketing en reclame: vooral gericht op kinderen.
• Stedelijke omgeving: weinig ruimte of gelegenheid voor beweging.
• Sociaal-economische status: gezonder eten is vaak duurder of minder bereikbaar.

• Culturele eetgewoonten en tradities.
• Zelfbeeld en motivatie: invloed op eet- en beweeggedrag.
• Opgroeien in gezin met ongezonde leefstijl.

Feit: Er bestaat geen wondervoedsel dat je metabolisme structureel en betekenisvol versnelt. Stoffen zoals cafeïne of capsaïcine verhogen het energieverbruik minimaal (meestal <5%) en hebben zonder energiebalansaanpassing weinig effect op gewichtsverlies.

Feit: Het metabolisme vertraagt niet merkbaar door het overslaan van één maaltijd. Het idee van elke 2–3 uur eten om het metabolisme te boosten is grotendeels een mythe; wat telt is de totale calorie-inname over de dag.

Feit: Bij langdurig extreem caloriebeperking kan adaptieve thermogenese optreden, waardoor het lichaam zuiniger wordt met energie. Dit effect is echter beperkt en grotendeels omkeerbaar wanneer normale voeding hervat wordt.

Feit: Genen beïnvloeden metabolisme (gedeeltelijk), maar omgevingsfactoren, leeftijd, spiermassa, slaap en dieet spelen ook grote rollen. Genetica bepaalt aanleg, niet absolute onvermijdelijkheid.

Feit: Spierweefsel verbruikt meer energie dan vetweefsel, maar het effect is bescheidener dan vaak gedacht. Ongeveer 1 kg spier verbruikt ~13 kcal/dag in rust; het draagt dus, samen met activiteit, bij aan een hoger totaalverbruik maar is geen snelle oplossing op zichzelf.

Feit: Recente studies tonen aan dat gemiddeld energieverbruik stabiel blijft tussen ongeveer 20 en 60 jaar. Gewichtstoename in die leeftijdsfase komt vaker door leefstijlveranderingen dan door een plotselinge daling van het metabolisme.

Feit: Er is geen metabolisme dat zó snel is dat het onbeperkt calorieën compenseert. Vaak eten mensen met een (relatief) snel metabolisme simpelweg minder of hebben ze andere gedrags- of genetische kenmerken die gewicht beïnvloeden.

Feit: Tijdstip van eten heeft weinig invloed op de basisstofwisseling; het totale caloriënbalans over de dag is bepalender. Wel kunnen nachtelijke eetpatronen en verstoorde slaap ritmes hormonen beïnvloeden en daarmee het eetgedrag.

Feit: Geen supplement of detoxproduct versnelt je stofwisseling op een betekenisvolle en duurzame manier. Veelbelovende claims berusten vaak op tijdelijke effecten (vochtverlies, cafeïne) of gebrekkige studies.