Wooncrisis: hoe heeft het zover kunnen komen?
Een diepgaande analyse van de complexe problemen op de woningmarkt
Doelbewust (wan)beleid of politiek vandalisme?
Volgens stadsgeograaf Cody Hochstenbach is de wooncrisis het gevolg van "doelbewust beleid" (Sociale Vraagstukken, april 2022) en in het blad "Maarten" wordt zelfs gesproken van "politiek vanadalisme" (Maarten 2, 2025).
Honkvaste ouderen
Maar volgens het NOS Journaal ligt het anders:
"Honkvaste ouderen zijn de oorzaak van de crisis op de woningmarkt".
Een woordvoerder van de gemeenten reduceert een complex probleem tot bovenstaande one-liner. En dat terwijl juist de gemeenten er de laatste tien jaar niets van terecht hebben gebracht. Het zou goed zijn geweest als ook een onafhankelijk deskundige aan woord was gekomen.
De echte oorzaken van de Wooncrisis
Factoren waaruit blijkt dat het wel degelijk een complex probleem is
- Gebrek aan nieuwbouw: Er worden niet genoeg huizen gebouwd om te voldoen aan de groeiende vraag. Dit komt door trage procedures, een tekort aan bouwlocaties, en stijgende bouwkosten.
- Bevolkingsgroei: Door natuurlijke groei, immigratie, en kleinere huishoudens stijgt de vraag naar woningen.
- Vergrijzing: Oudere generaties blijven (gedwongen) langer zelfstandig wonen, waardoor minder huizen vrijkomen.
- Speculatie en investeerders
- Vastgoed wordt vaak gekocht door beleggers, wat de prijzen opdrijft
- Tekort aan betaalbare woninge: Vooral starters en mensen met een middeninkomen hebben moeite om een huis te kopen
- Lage rente: De historisch lage hypotheekrentes maakten het kopen van huizen aantrekkelijk, waardoor de prijzen stegen
- Wachtlijsten: Veel mensen staan jarenlang op een wachtlijst voor een sociale huurwoning
- Beperkt aanbod: Door bezuinigingen en verkoop van sociale huurwoningen is het aanbod afgenomen
- Inkomensgrenzen: Mensen met een middeninkomen vallen vaak tussen wal en schip: ze verdienen te veel voor sociale huur maar te weinig om te kopen
- Strenge regels: Milieu-, stikstof- en bestemmingsplanregels vertragen bouwprojecten
- Gebrek aan bouwlocaties: Door de focus op natuurbehoud en stedelijke verdichting is er een tekort aan beschikbare grond
- Traagheid in besluitvorming: Gemeenten en overheden hebben vaak tijd nodig om bouwprojecten goed te keuren
- Ongelijke vermogensverdeling: Mensen met meer kapitaal hebben vaak toegang tot betere huizen, terwijl lagere inkomensgroepen buiten de boot vallen
- Flexibilisering van de arbeidsmarkt: Mensen met tijdelijke of flexibele contracten hebben moeite om een hypotheek te krijgen
- Te weinig investeringen: De overheid heeft jarenlang onvoldoende geïnvesteerd in woningbouw
- Beleidswisselingen: Het gebrek aan een langetermijnstrategie en wisselend beleid bemoeilijkt structurele oplossingen
Knarrenhofjes
Een Knarrenhofje is een soort modern hofje waar ouderen zelfstandig wonen, maar in een gemeenschap met leeftijdsgenoten. De woningen zijn meestal levensloopbestendig gebouwd (gelijkvloers, rolstoelvriendelijk, etc.), en ze zijn gegroepeerd rond een gezamenlijke binnentuin of binnenhof.
Kenmerken van een Knarrenhof
- Voor en door ouderen: Ouderen kunnen samen met anderen uit de regio initiatief nemen om een hofje op te zetten.
- Onderlinge hulp en solidariteit: Het idee is dat bewoners naar elkaar omkijken, bijvoorbeeld door kleine klusjes te doen of even een boodschap mee te nemen.
- Zelfstandig wonen met privacy: Ieder heeft een eigen woning, maar er is ruimte voor contact en gemeenschappelijke activiteiten.
- Betaalbaar wonen: De woningen zijn meestal bedoeld voor mensen met een middeninkomen, vaak in zowel koop- als huursector.
- Duurzaam en toekomstbestendig gebouwd.
De vraag is groot
- Meer dan 30.000 mensen hebben zich inmiddels ingeschreven bij de Stichting Knarrenhof als geïnteresseerde voor een plek in een van de hofjes.
- In sommige steden zijn er wachtlijsten van honderden mensen per locatie, nog voordat de eerste paal de grond in gaat.
- Gemeenten krijgen vaak veel lokale steun van ouderenorganisaties en inwoners wanneer er een Knarrenhof wordt aangekondigd.
- In media-uitingen en rapporten van de stichting zelf wordt rege
Waarom is de vraag groot?
- Vergrijzing: Nederland telt steeds meer ouderen, en veel daarvan willen niet in een traditionele seniorenwoning of verzorgingshuis.
- Wens voor gemeenschapszin: Veel ouderen zijn op zoek naar een manier van wonen waarbij ze zelfstandig blijven, maar niet vereenzamen.
- Gebrek aan alternatieven: Er zijn weinig vergelijkbare woonvormen die kleinschalig, sociaal én zelfstandig zijn.
- Betaalbaarheid: Knarrenhofjes zijn vaak goedkoper dan commerciële seniorenconcepten.
Conclusie
Zeur niet over "honkvaste ouderen" maar ga bouwen. Als je bouwt voor ouderen vang je drie vliegen in één klap: de oudere heeft een huis naar zijn zin, in het huis van de oudere komt een gezin en in het huis van het gezin komt een starter.
Meer leren over Kritisch Denken?
Bekijk ook andere kritische geluiden in ons Blog