Complotdenken: Wat is het en hoe herken je het?
wanneer fictie de realiteit ontkent om de eigen onzekerheid te sussen.
Voorbeelden van complottheorieën
Theorie:
Het coronavirus was opzettelijk gecreëerd en verspreid om een wereldwijd autoritair regime af te dwingen ("The Great Reset").
Waarom het een complottheorie is:
De "geplande pandemie" vereist het geloof in een wereldwijd, kwaadaardig plan, zonder bewijs, en waarbij alle regeringen, alle wetenschappers en alle journalisten betrokken moeten zijn.
Theorie:
De aarde is geen bol, maar een platte schijf, omringd door een ijswal (Antarctica).
Waarom het een complottheorie is:
Het verwerpt eeuwen van gevestigde wetenschap, astronomie en directe waarneming. Het vereist een massale, wereldwijde samenzwering van elke piloot, cartograaf, astronoom en ingenieur ooit.
Theorie:
Het BMR-vaccin (Bof, Mazelen, Rodehond) veroorzaakt autisme bij kinderen, en gezondheidsinstanties (zoals de CDC) en farmaceutische bedrijven weten dit maar verbergen het voor winstbejag.
Waarom het een complottheorie is:
Gebaseerd op een frauduleuze en later ingetrokken studie van Andrew Wakefield. Talloze grootschalige, onafhankelijke studies hebben geen enkel verband kunnen aantonen. Het vereist het geloof dat de gehele mondiale wetenschappelijke en medische gemeenschap meehelpt aan een cover-up.
Theorie:
De aanslagen op 11 september 2001 werden uitgevoerd of toegestaan door elementen binnen de Amerikaanse overheid (vaak "Bush en de Neocons" genoemd) om een aanleiding te creëren voor oorlog in het Midden-Oosten (o.a. Irak en Afghanistan), oliebelangen te beschermen en burgerlijke vrijheden in te perken (via de PATRIOT Act).
Waarom het een complottheorie is:
Het negeert de bevindingen van het officiële 9/11 Commission Report en vereist het geloof dat duizenden mensen (van eerste hulpverleners tot topambtenaren) decennialang hebben gezwegen over een massamoord op eigen burgers.
Theorie:
De Amerikaanse maanlanding in 1969 (en de daaropvolgende) was een hoax, opgenomen in een filmstudio (o.a. door Stanley Kubrick) om de Space Race tegen de Sovjet-Unie te winnen.
Waarom het een complottheorie is:
Het verwerpt overweldigend bewijs (maanstenen, reflectorpanelen, duizenden foto's, getuigenissen van duizenden betrokkenen) en beweert dat de NASA en de Amerikaanse overheid decennialang een perfect geheim hebben weten te houden.
Theorie:
Een pizzarestaurant (Comet Ping Pong) in Washington D.C. was het centrum van een kinderhandelnetwerk, gerund door hooggeplaatte Democratische Partij-leden, waaronder Hillary Clinton. Gecodeerde boodschappen zouden in hun e-mails staan.
Waarom het een complottheorie is:
Volledig verzonnen en onderzocht door de politie, die geen enkel bewijs vond. Het is een goed voorbeeld van hoe complottheorieën kunnen escaleren naar reëel gevaar (een man schoot in het restaurant om "kinderen te redden").
Hoe herken je een complottheorie?
Complottheorieën hebben vaak enkele gemeenschappelijke kenmerken:
- Ze verwerpen gevestigde wetenschappelijke consensus
- Ze vereisen het bestaan van een grootschalige samenzwering
- Ze zijn vaak onweerlegbaar (immunisatie tegen kritiek)
- Ze gebruiken selectief bewijs en negeren tegenbewijs
- Ze verklaren complexe gebeurtenissen met eenvoudige oorzaken
Trap er niet in en leer Kritisch Denken
Bekijk ook andere kritische geluiden in ons Blog