Kritisch denken
De mens is niet in de wieg gelegd voor kritisch denken en ook na de wieg wordt er weinig aandacht aan besteed. Iedereen, van laag tot hoog opgeleid, is vatbaar voor de valkuilen van het denken.
Ons brein is geëvolueerd om snelle beslissingen te nemen, patronen te herkennen en intuïtief te handelen, maar dat betekent niet altijd dat die beslissingen logisch of juist zijn. Integendeel: we trappen vaak in denkfouten zonder het door te hebben.
Waarom geloven we bijvoorbeeld sneller iets dat aansluit bij onze bestaande overtuigingen? Hoe komt het dat we ons geheugen als feilloos beschouwen, terwijl het vol vertekeningen zit? En waarom laten zelfs hoogopgeleide mensen zich misleiden door drogredenen en emotionele argumenten?
In dit artikel duiken we in de meest voorkomende denkfouten, ondersteund door herkenbare praktijkvoorbeelden. Zo wordt duidelijk hoe ons brein ons soms bedriegt – en hoe we daar beter mee om kunnen gaan.
Voorbeelden van valkuilen
- drogredenen
- denkfoutenn
- nepnieuws
- desinformatie
- pseudowetenschappen
- gebrek aan kennis, onwetendheid
Praktijkvoorbeelden van niet-kritisch denken
- ouderen zijn (ivm covid-19) schatplichtig aan jongeren
- er komen helemaal niet zoveel asielzoekers het land binnen, er zijn alleen te weinig opvangplaatsen
- er liggen helemaal niet zoveel mensen op de IC als Kuipers zegt want ik ken iemand die op de IC werkt en die etc.
- honkvaste ouderen zijn verantwoordelijk voor de crisis op de woningmarkt
- vrouwen gaan naar The Voice om hun talent te ontplooien
- mijn 2-jarige dochtertje maakt het niet uit hoe Zwarte Piet eruit ziet
- verplichting tot 30% sociale woningbouw leidt tot het creëren van de achterstandswijken van de toekomst
- voor mensen in nood is een land nooit te vol
- hypochondrische ouderen zijn de oorzaak van de overbelasting van de huisarts
- als de opvang van asielzoekers niet doorgaat, komen er ook geen flexwoningen voor jongeren
- iedere oudere (van de 2 miljoen autorijders) trapt weleens op het verkeerde pedaal
Is er hoop?
Volgens Steven Pinker (Rationeel) kan iedereen
kritisch leren denken.
Probleem is echter dat mensen niet kritisch
willen denken. Ze hebben geen interesse in feiten.
Ze willen iets geloven en dan maakt het niet uit of
het "waar" is of niet.
Logica en kennis
Belangrijke aspecten van kritisch denken zijn logica en kennis.
De meeste mensen hebben een chronisch gebrek aan beide en bovendien
staat het Dunning-Krugereffect een kritische denkhouding in de weg.
wetenschap logica kennis dunning-kruger