Stel dat iemand beweert dat er ergens in een baan rond de zon, tussen de aarde en Mars, een kleine porseleinen theepot zweeft. Hij is zo klein dat geen telescoop hem ooit zou kunnen waarnemen.
Russell's Theepot: Filosofisch Argument tegen Religie
Het kleinste object met de grootste logische impact.
Buitengewone beweringen
Het idee
Russell zei:
Als iemand dit beweert, kunnen anderen dat niet weerleggen – want je kunt niet álle ruimte doorzoeken om het tegendeel te bewijzen.
Maar: het feit dat het niet te weerleggen valt, betekent natuurlijk niet dat het aannemelijk of redelijk is om erin te geloven.
De boodschap
Russell gebruikte dit voorbeeld om religieuze en pseudowetenschappelijke claims te bekritiseren. Zijn punt was:
- De bewijslast ligt bij degene die een bewering doet (“er is een theepot in de ruimte”),
- niet bij de scepticus om het te ontkrachten.
Of in logische termen: het is niet redelijk om in iets te geloven enkel omdat het niet te weerleggen valt.
Toepassing
Het argument wordt vaak aangehaald in discussies over:
- Bestaan van God of goden
- Bovennatuurlijke verschijnselen
- Paranormale of pseudowetenschappelijke claims
Het principe sluit aan bij het sceptische motto: “Extraordinary claims require extraordinary evidence” (Carl Sagan).
Bertrand Russell
Wie was Bertrand Russell?
Bertrand Russell (1872–1970) was een Britse filosoof, wiskundige, logicus en schrijver. Hij geldt als een van de invloedrijkste denkers van de 20e eeuw. Zijn werk beslaat logica, taalfilosofie, kennistheorie, ethiek en politieke filosofie. Daarnaast stond hij bekend om zijn activisme voor vrede en sociale hervorming.
Bekende uitspraken van Bertrand Russell
Religie is iets dat is overgebleven uit de kindertijd van ons intellect; het zal verdwijnen naarmate we rede en wetenschap als leidraad nemen.
Het goede leven is geïnspireerd door liefde en geleid door kennis.
De fundamentele oorzaak van de problemen in de moderne wereld is dat de de dommen vol zelfvertrouwen zijn, terwijl de intelligenten vol twijfel zitten.
Wees niet bang om een afwijkende mening te hebben, want elke mening die nu algemeen geaccepteerd is, was ooit afwijkend
Meer leren over Kritisch Denken?
Bekijk ook andere kritische geluiden in ons Blog