Levensbeschouwing: er is keuze genoeg
Het bestaan vraagt niet om uitleg, maar om invulling.
De zoektocht naar zingeving
Een poging om betekenis te vinden in het bestaan, voorbij de dagelijkse routines en verplichtingen. Het is het verlangen te begrijpen waarom we doen wat we doen, en wat ons leven waarde geeft.
Levensbeschouwing: Een poging tot definitie
Een levensbeschouwing is een samenhangend geheel van ideeën, overtuigingen, waarden en normen die het leven van een individu of groep richting en betekenis geven.
Het is de "bril" waardoor je naar de wereld kijkt en dat antwoorden probeert te geven op fundamentele levensvragen, zoals:
- Wat is de zin van het leven?
- Hoe moet ik goed leven?
- Wat is goed en wat is kwaad?
- Wat gebeurt er na de dood?
- Is er een god of een hogere macht?
- Hoe verhoud ik me tot anderen en de wereld?
Persoonlijk of gemeenschappelijk
Persoonlijke levensbeschouwing:
Dit is hoe een individu zelf naar het leven kijkt, gebaseerd op
eigen ervaringen, gedachten en gevoelens.
Gemeenschappelijke levensbeschouwing:
Dit is een gedeelde visie binnen een groep mensen, zoals een religie (bijvoorbeeld christendom, islam, boeddhisme) of een niet-religieuze stroming (bijvoorbeeld humanisme, atheïsme).
Kenmerken van levensnbeschouwingen
- God als de oorsprong van het leven en geeft zin aan dat leven
- De mens moet zelf zin geven aan het leven
- Het leven is zinloos en het heeft geen zin om te denken over de zin van het leven
- Binnen het christendom ziet men man en vrouw als beeld en gelijkenis van God
- In seculiere mensbeelden komt de mens naar voren als iemand die kan groeien naar het goede
- Mensen hebben eigenschappen die als goed of kwaad geformuleerd kunnen worden
- Wat goed is aan de mens en wat kwaad, daar verschillen de levensbeschouwingen over van mening
- Is egoïsme goed of kwaad. Wanneer is dit zo?
- In hoeverre moet een mens vechten tegen een bestaande situatie
- De vraag wat goed is, hangt af van waarden die worden aangehangen
- Voorbeelden van waarden zijn solidariteit, gezondheid, liefde, vrijheid, vriendschap, etc.
- Iedere levensbeschouwing kent beeldbepalende mensen die als voorbeeld dienen
- Zij bepalen daarmee het beeld van de maatschappij zoals dat er is en zoals het kan worden verbeterd
Welke Levensbechouwingen zijn er?
Religies zijn gebaseerd op het geloof in een god, goden of een hogere, transcendente macht.
Ze hebben vaak heilige geschriften, rituelen en een geloofsgemeenschap.
Voorbeelden
- christendom
- islam
- jodendom
- hindoeïsme
- boeddhisme
- sikhisme
- shintoïsme
- taoïsme
- confucianisme
- traditionele Afrikaanse en Inheemse religies (TAIR)
Een seculiere levenshouding is een manier van in het leven staan waarbij men zich niet baseert op religie of bovennatuurlijke overtuigingen, maar op menselijke rede, ethiek en ervaring. Het woord seculier betekent letterlijk wereldlijk, dus los van religieuze invloeden."
Voorbeelden:
- Humanisme
- Existentialisme
- Atheïsme
- Agnosticisme
- Naturalisme
- Nihilisme
Deze categorie is niet duidelijk religieus of seculier, maar beweegt zich daar tussenin. Ze combineren elementen van symboliek, rituelen en gemeenschapsvorming, zonder een vaste geloofsleer of dogma.
Voorbeelden:
- Vrijmetselarij
- Rozenkruisers
- Stoïcismee
- Epicurisme
- Utilitarisme
Religieuze vs Filosofisch-spirituele levensbeschouwing
De grens tussen een religieuze en een filosofisch-spirituele levensbeschouwing is niet altijd scherp te trekken, maar er zijn wel kenmerkende verschillen en overlappen.
Samenvatting
Religie legt nadruk op gemeenschap, traditie en geloof in een hogere macht.
Filosofisch-spiritualiteit legt nadruk op persoonlijke reflectie, innerlijke ervaring en zingeving zonder dogmatisch kader.
| Aspect | Religieuze levensbeschouwing | Filosofisch-spirituele levensbeschouwing |
|---|---|---|
| Bron van gezag | Heilige geschriften, openbaring, traditie, religieuze autoriteiten | Filosofische reflectie, persoonlijke ervaring, intuïtie |
| Kern | Geloof in God of goden, of in een hogere werkelijkheid binnen een religieus kader | Zoeken naar zin en waarheid via denken, bewustzijn en innerlijke beleving |
| Instituut / gemeenschap | Sterke rol van kerk, moskee, tempel, klooster of andere gemeenschap | Vaak individueel of in losse verbanden; minder binding met instituties |
| Praktijk | Rituelen, gebeden, sacramenten, religieuze feestdagen | Meditatie, contemplatie, natuurervaring, zelfreflectie |
| Taal / symboliek | Mythen, religieuze verhalen, geboden, dogma’s | Filosofische concepten, universele waarden, symbolische of poëtische taal |
| Transcendentie | Vaak een persoonlijke God of meerdere goden, of een duidelijk omschreven hogere werkelijkheid | Meer onpersoonlijk: bewustzijn, ziel, energie of een universeel 'Al' |
| Doel | Verlossing, vergeving, eeuwig leven of eenheid met God | Wijsheid, innerlijke groei, verlichting of harmonie met het bestaan |
Meer leren over Levensbeschouwing?
Lees ook andere kritische geluiden in ons blog